yapım eki ne demek?
Yapım Ekleri
Yapım ekleri, eklendikleri sözcüklerin anlamlarını ve türlerini değiştiren eklerdir. Kök veya gövdelere gelerek yeni kelimeler türetirler. Bu sayede dilin söz varlığının zenginleşmesine katkıda bulunurlar.
Yapım Eklerinin İşlevleri:
- Anlam Değiştirme: Bir sözcüğün anlamını tamamen farklı bir yöne çekebilirler. Örneğin, "göz" kelimesine "+lük" eki getirilerek "gözlük" kelimesi oluşturulur ve anlam değişir.
- Tür Değiştirme: Bir sözcüğün türünü (isim, fiil, sıfat, zarf vb.) değiştirebilirler. Örneğin, "su" (isim) kelimesine "+la" eki getirilerek "sula" (fiil) kelimesi oluşturulur.
Yapım Eklerinin Çeşitleri:
Yapım ekleri, eklendikleri sözcüğün türüne ve yaptıkları işlevlere göre farklı kategorilere ayrılır:
- İsimden İsim Yapan Ekler: İsim kök veya gövdelerine gelerek yeni isimler türetirler. Örnekler: "+lik", "+ci", "+daş", "+sal". (Örnek: https://www.nedemek.page/kavramlar/isimden%20isim%20yapan%20ekler)
- İsimden Fiil Yapan Ekler: İsim kök veya gövdelerine gelerek fiiller türetirler. Örnekler: "+la", "+leş", "+ar". (Örnek: https://www.nedemek.page/kavramlar/isimden%20fiil%20yapan%20ekler)
- Fiilden İsim Yapan Ekler: Fiil kök veya gövdelerine gelerek isimler türetirler. Örnekler: "+ma", "+ış", "+gı", "+ecek". (Örnek: https://www.nedemek.page/kavramlar/fiilden%20isim%20yapan%20ekler)
- Fiilden Fiil Yapan Ekler: Fiil kök veya gövdelerine gelerek yeni fiiller türetirler. Bu ekler genellikle fiilin anlamını değiştirir veya ona yeni bir anlam katarlar. Örnekler: "+dır", "+ıl", "+iş", "+t". (Örnek: https://www.nedemek.page/kavramlar/fiilden%20fiil%20yapan%20ekler)
Önemli Notlar:
- Bir sözcüğe birden fazla yapım eki gelebilir. Bu durumda, sözcüğün anlamı ve türü kademeli olarak değişebilir.
- Yapım ekleri, çekim eklerinden önce gelir. Önce yapım eki, sonra çekim eki kullanılır.
- Yapım ekleri, dilin üretkenliğini artıran önemli bir unsurdur.